Dziennik amerykański (5)

25 września 2010 sobota. Znowu dzisiaj jest bezchmurnie i syn z Susan zawożą nas do Arboretum, skąd wrócimy sami na piechotę, bo oni muszą się przeprowadzać, kończy się wrzesień i nie ma już na nic czasu. Rezygnujemy z Ogrodu Japońskiego, do którego wstęp kosztuje pięć dolarów. Byłam tam dwa lata temu w kwietniu, jak karłowate wiśnie japońskie kwitły i nie było chyba skrawka przestrzeni, by coś nie kwitło, by nie zwisały ciężkie kwiaty magnolii, różaneczników i gałązki forsycji, a z nieprzeliczonych innych gatunków kwitnących krzewów nie sypały się za podmuchem wiatru płatki. Nigdy nie mogłam pojąć tworzenia ogrodów japońskich, idei bonsai i ikebany, tak jak nie mogłam pojąć potrzeby tworzenia haiku czy gazetowych krzyżówek i dlatego ogród japoński, mimo niebywałego piękna i wyrafinowania, kojarzył mi się zawsze ze spętaniem, z podporządkowaniem. I sobie wyobrażałam, że te sosny zmuszone hodowlą w ewolucyjnej męce krępowania do karlenia, są jak nóżki Japonek wiązane w dzieciństwie, by były wykwintnie maleńkie, że to gwałt na wolności wszelkiej natury. Nic dziwnego, że budowę ogrodu, którego zamysł narodził się przed II wojną światową wstrzymano po wojnie wskutek napiętych stosunków z Japonią, ale teraz ogrody japońskie są już w różnych miejscach Seattle.
W Ogrodzie Japońskim w Aroboretum, z jego mostkami, ścieżkami, kamiennymi rzeźbami, których znaczenia nigdy nie pojmowałam, jak i tego domku do rytualnego picia herbaty, i wszelkiej, krępującej celebry, wszelkiego tradycyjnego traktowania wszystkiego, co da się podporządkować, a co podobno wpływało na mnie duchowo, jak tam stałam na krawędzi drewnem wyłożonego podium, pod którym płynie woda stawu, rozgałęziona na strumyki, wodospady, a w niej czerwone, ogromne ryby, pełne też symbolicznych znaczeń. I nie wiem jak to wpływa, bo podobno wpływa przez obcowanie, ale zawsze staję osobna i nie wchodzę w ten teatr, nie wyczuwam klimatu i jestem cały czas smakoszem nie tej potrawy, którą lubię. Mierzi mnie to penetrowania mojej duszy do zewnątrz, to narzucenie estetyki, a nie przeżycia. Bo jeśli przeżycie estetyczne nie otworzy we mnie pewnych stanów przyległych mojemu przeżywaniu, które jest przecież w dalszym ciągu betonowe, śląskie, zagwazdrane i polskie, to ta japońska światowość pozostanie niezmiennie turystyczna.
Więc nie poszliśmy do Ogrodu Japońskiego, w którym pracuje, jak się wczoraj dowiedziałam w Domu Polskim magister psycholog z Polski Aleksandra Monk, która prowadzi im bloga, który dla mnie, prostej baby, jest czymś kompletnie innym niż dla niej, zakorzenionej. Nie spotkamy więc tutaj Pani Oli, bo nie wejdziemy, nie zobaczymy też przebarwiających się pewnie o tej porze roku klonów, bo tam rosną jakieś specjalne gatunki klonów, które przebarwiają się tylko po to, by tę przyrodę jeszcze bardziej uatrakcyjnić. I nie zobaczymy jesieni w Arboretum, bo trwa o tej porze roku permanentne lato, tak jakby wszystko stanęło i nie ruszało już z miejsca. Ta masa zieleni jest cały czas zielona, ani myśli się zmieniać. Trawniki, regularnie strzyżone w Arboretum są wskutek zmieniającej się pogody, nawet kilka razy w ciągu dnia, wiecznie zielone zielenią soczystej trawy. Na dodatek park jest zmeliorowany, wszędzie widać kratki ściekowe, co uznaliśmy z mężem za szczyt perwersji i parkowego wyuzdania, ale widocznie tylko dzięki temu można uzyskać tak przejmujące efekty przyrodnicze. Podobno wokół stoją unikalne drzewa, które teraz, nie zróżnicowane przebarwionymi liśćmi zlewają się w jedno wielkie zielone morze, przez które prześwitują nieprzyzwoicie w swej nagości, albo pozbawione kory pnie ogromnie wysokich drzew, albo są one rozwarstwione tak, jakby były delikatnie nacinane kawałeczek przy kawałeczku. Wywieszki Uniwersytetu Waszyngton, do którego ogród należy, informują co jakiś czas, koło jakiej rodziny drzew przechodzimy, ale nam się to cały czas zlewa i nie różnicuje. Klony, brzozy, kasztany topole, modrzewie, sosny, dęby i lipy, buki,  świerki, sekwoje są jeszcze jedną wspólną masą, zanim następne miesiące jesieni zaczną je różnicować i barwić.
Nie dochodzimy do Jeziora Waszyngton, bo i tak będziemy do domu mieli daleko i cały czas pod górę i jak przetniemy kolejny Park Pacific Northwest Old, gdzie młodzież szkolna w ramach prac społecznych wozi taczkami ziemię dla ocalenia tego, jak piszą na tablicach, pierwotnego, zabytkowego zbioru unikalnych roślin, które trzeba ratować. Mijamy wiec tę młodzież, która nas wita uśmiechami, słowami powitania, mijamy stół, gdzie czekają dla nich rzędy napoi, kartki z harmonogramem prac, narzędzia ogrodnicze, wchodzimy w te inne światy archaiczne, w te powalone sekwoje, w ten gotycki las ciemny, tajemniczy, a jednak pocięty dla wygody drewnianymi stopniami, poręczami tak, by broń Boże turysta się nie przemęczył.

Susan zawiozła już do nowego domu niemal całą kuchnię, nie ma w czym gotować i jedziemy na kolacje do Red Robina, która to sieć masowego żywienia Amerykanów jest tutaj notowana wyżej od MacDonalda. I faktycznie, ogromna sala, wesoło przystrojona samolotami w skali 1:3 i telewizorami z filmikami typu „taśmy grozy”, balonami i znanymi postaciami z bajek dają wrażenie swojskości i familiarności.  Młoda kelnerka o wyjątkowo rozłożystych biodrach, co nie jest tutaj tak zwyczajne, bo w Seattle podobno mieszka najmniej grubasów w Stanach, zagląda do naszego stolika cały czas, na który musieliśmy czekać 10 minut i bardzo się stara, byśmy byli ze wszech miar zadowoleni. Więc jesteśmy zadowoleni, chociaż wiemy, że nocy już nie prześpimy normalnie po czymś podobnym, ale to kolacja proszona, to podobno sobotni rytuał, gdzie wszyscy jedzą, cała Ameryka je w sobotę w knajpie i jeśli przez okrągły tydzień je też w knajpie, to jednak sobota jest jakimś jeszcze dodatkowym knajpianym rytuałem, więc nie grymasimy zalęknieni patrząc na to, co nas czeka. Na przestawkę jemy smażone krążki cebuli w cieście nanizane na patyk, które moczy się jeszcze w kilku sosach przez włożeniem do ust. Każdy stoik, jak patrzę wokoło, ma taką obowiązkową piramidę krążków cebuli smażonej w głębokim oleju, który zużyty mógłby z powodzeniem zastąpić ropę, gdyby te wszystkie smażalnie w całych Stanach nie wylewały go, tylko oddawały  na paliwo do silników samochodowych. Ale na razie gryziemy te krążki nim przyniesie nasza otyła kelnerka zamówione potrawy – dla mnie ryby z frytkami, a dla męża i syna hamburgery, dla Susan kurczaka, popijamy coca-colą z lodem, i co nadpijemy, kelnerka zjawia się natychmiast i dzbanka nam to uzupełnia, byśmy nie mieli przypadkiem ani sekundy świadomości finału tej wieczerzy. Nim usmażą się frytki, przyniesie mi lody pite przez słomkę z bitą śmietaną, co uwielbiam, bo na Kubie helado w płynie było obowiązkowym napojem, obok coca-coli i canady dry. W sumie to nic się przez pół wieku nie zmieniło. Symbol Red Robina pamiętam z dzieciństwa z cotygodniowego Klubu Myszki Miki puszczanego w latach sześćdziesiątych polskim dzieciom w telewizji. Może tylko brojlernia poszła na większe ułatwienia. Jemy nie na talerzach, ale w plastikowych koszyczkach wyłożonych papierem i na tym papierze jest dopiero potrawa, tak by nie trzeba było myć naczyń, tylko wyrzucić papier, a sztućce, mimo że metalowe, opakowane sterylnie, tak jak w samolocie.
Obok przy stoliku siedzi gimnazjalna młodzież, obchodzą czyjeś urodziny, wybuchają salwy śmiechu. Przy stoliku pojawia się kilku pracowników RR i kilka minut biją brawo solenizantowi. Rytuałem firmy jest urodzinowy prezent w postaci darmowego kawałka tortu. Bardzo miły zwyczaj zwłaszcza dla opuszczonych przez bliskich i Boga, którzy za jedyne $20, bo tyle mniej więcej kosztuje najtańsza potrawa, mają jak w banku, że o ich urodzinach tu pamiętają.

Szum sali, hałas i ogólne zadowolenie, intymność oddzielnych stolików działa tu na rzecz wspólnoty, na rzecz pojednania międzyludzkiego i tłumi wszelki egzystencjalny lęk.