Jarosław Klejnocki „VICTORIA wiersze ostatnie”

Poeta chce tym tomikiem stać się klasykiem. Kokieteryjnie w wywiadach zwierza się z projektu zaniechania swojej twórczości poetyckiej i zakończenia jej w wielkim stylu zbiorem, jak mówi, wierszy z różnych okresów swojego życia, zbiorem będącym wypowiedzią ostateczną.

Stają się zatem te wiersze nie doświadczeniem artysty żegnającego swoją młodość, a czymś dla potomnych, pomnikiem i artefaktem zastygłym i skończonym.
Wprowadzający w tomik prolog w WIERSZU PIERWSZYM wskazuje swoją goryczą zawiedzenie się podmiotu lirycznego na otaczającej rzeczywistości i mówi o wycofaniu się z wrogiego świata. Podmiot liryczny doznaje rozczarowania nim na wszystkich frontach.
Uczuciowym:

„(…) blond grzywka dziewczyny która tak ci
się podobała w liceum (…)”

Zawodowym:

„(…) Harówa w ciemnej fabryce gdzie nauczano was młodych
i pięknych co znaczy zmęczenie i brak nadziei (…)”

Światopoglądowym:

„(…) mógłbyś teraz rozwalić
cały świat bo czujesz że nie wart jest twego spojrzenia więc
krzyczysz – kurwa kurwa kurwa mać (…)”

Bohater wierszy nie jest głupi i nie będzie się dawał tak wykorzystywać.
Dalsze wiersze mówią więc o wycofaniu w dom rodzinny, o uciechach klimatu umiarkowanego i cieszeniu się ze zbudowanego szczęścia.
Polski Kochanowski dwudziestego pierwszego wieku trwający na straży swojego Czarnolasu, jest mężczyzną w sile wieku, któremu Bóg oszczędził dramatu odebrania potomstwa, a nawet je pobłogosławił. Urszulka żyje, ma misia, ma się dobrze i z siostrą dokazują sielsko, a ma na imię „zwycięstwo”:

„Weroniko, Dezyderio. Nasi znajomi wciąż
się mylą i mówią o Tobie: „Wiktorio”. Może
mają rację? Przecież nią jesteś.(…)
[WIERSZ OSTATNI]

Podmiot liryczny, jak każdy dobry obywatel „w dalekim spokojnym kraju, który już dawno zapomniał o prawdziwych dramatach” nie jest głuchy na sprawy publiczne i obywatelskie, zaszyty w ciepłych pieleszach domowego ogniska pozwala na wniknięcie w ten świat obrazom telewizyjnym pełnym przemocy i tego, czego doświadczył przed wyborem wolterowskiego uprawiania własnego ogródka.
I tu widzimy drugie zwycięstwo podmiotu lirycznego:

„(…) Pocieszam się Ta zagłada
papieru to ich zwycięstwo To że
o nich myślę w ten mroźny zimowy
dzień to także moja wiktoria A papier?
Niech płonie (…)”
[SOLIDARNOŚĆ]

Nie umyka też podmiotowi lirycznemu solidaryzowanie się w wygodnym fotelu przy kominku z ruchami wolnościowymi przebudowującej się ideologicznie Europy:

„(…) Właśnie teraz
gdy patrzę w telewizor i widzę jak znów po raz
nie wiem który dobro walczy ze złem I kiedy dotąd
bezsilni pokazują swą siłę Nie wiem jak to się skończy
Ale oto jestem tam obok ciebie Niby daleki lecz bliski
Moja łza niech ci będzie tarczą a moja radość niech
ci będzie sztandarem

Oglądając program telewizyjny
o Pomarańczowej rewolucji na Ukrainie, 25. 10. 2004”
[DZIEWCZYNA Z POMARAŃCZOWĄ WSTĄŻKĄ]

Poeta wszedł w drugą połowę życia i ten czas biologicznego, a nie artystycznego rozwoju warunkuje jego twórczość i pcha w klasycyzm. Nie można odmówić poecie Klejnockiemu wiedzy i sprawności warsztatowej. Jest tym, który zjadł wszystkie rozumy i ze swobodą nimi żongluje. Dlatego wybór żerowiska dla kreowanego w wierszu podmiotu litycznego, nie przedstawia dla niego właściwie żadnego problemu. To jest tylko przesunięcie o kilka centymetrów salonowego fotela i sięgnięcie do odpowiedniej półki po towar.
Mamy więc tematy z Kierkegaarda (ABRAHAM, PRZEPROSINY), gdzie poeta wkłada w usta podmiotu lirycznego swój program życiowy, polegający na dobrotliwym umiarkowaniu, przepraszającym, że nie jest mordercą w imię lepszej sprawy, tylko przytula Izaaka, jest za dobrem dziecka.
Ten wygodny sposób wyznań, po czyjej stronie jest bohater wierszy Klejnockiego dokonywany z perspektywy sędziwego mędrca, który zaskorupiały w swojej wizji świata jest jego samowładnym dysponentem, przewija się przez wielość wierszy klasycyzujących, dzięki którym czytelnik doświadcza rozgwieżdżonego nieba Kanta, arkadii Poussina czy smakuje czynów Lucretii.

W ten zdawałoby się na zawsze już ujarzmiony świat, przesycony wbrew Miłoszowi: „(…) żeby pisać poezję trzeba mieć zimne serce (jak powiada Czesław Miłosz w poemacie o Eurydyce i Orfeuszu)(…)” gorącą uczuciowością, ale tylko wobec tych, którzy na to zasługują, czyli trzech kobiet, którym wiersze na wstępie dedykuje: Kasi, Weronice i Klementynie, wkrada się figura Ojca, który jest zarówno zmarłym ojcem biologicznym jak i ojcem wszechmogącym, czyli Panem Bogiem. I przy tej okazji poeta porusza problem śmierci:

„Pracuję na swoją śmierć Co dzień W każdej chwili
Poświęcam jej wszystko Choć przecież przestraszony
trwożliwy nazywam swe wysiłki inaczej
Mówię: robię to dla ciebie córko Dla ciebie
żono Dla ciebie mój zmarły Ojcze(…)”
[***]

Wraz z pojawieniem się myśli o śmierci powraca pretensja podmiotu lirycznego, jakby szczęście rodzinne i zbudowany bezpieczny dom były niewystarczające. Poeta wyrzuca więc z siebie gniew i wygraża:

„(…) Wojny mężczyzn Ponure sprawy kobiet
Śmierć Bogu ducha winnych zwierząt
To całe ludzkie piekło Ta maszyneria
okrucieństwa Karuzela władzy ambicji
ślepej wiary Świętość obleczona w przemoc
W paszczach Lucyfera umieszczam
Agamemnona Heroda Abrahama
Dręczycieli i zabójców niewinnych
dzieci”
[PIEKŁO” DANTEGO – KOREKTA]”

Małość poetyckiego ducha rozpina się w tym tomiku między pretensją, a papuciowym zadowoleniem.
Nie wiadomo, z kim i czym poeta walczy i nad czym odnosi zwycięstwo. Jeśli tytułowa, wieloznaczna Victoria obejmowałaby symboliką nie tylko zwycięstwa podczas wadzenia się z Bogiem wbrew przeciwnościom losu (wcale przecież niełatwego budowania rodzinnego gniazda) i artysty w świecie, to jego odwieczna powinność byłaba z pewnością prawdziwą i niepodważalną Victorią.
Jarosław Klejnocki w letniości swojej twórczości poetyckiej znalazł nie tylko wygodną przystań i koheletową mądrość, ale jako wieloletni nauczyciel, formę dla mistrzowskiej poetyckiej perswazji.

Ceną za życiową poprawność jest jedynie tomik poezjo-podobny.
Nie można być równocześnie zwycięzcą i pokonanym.